“Алт хүмүүний ертөнцөд үнэтэй, гэвч газар дэлхийдээ илүү хэрэгтэй” хэмээн нүүдэлчид үздэг. Хүмүүн алтыг нэн эрт үеэс таньж, түүний эрчимлэг шидэт чанарыг бие сэтгэлдээ ээнэгшүүлэн эдэлсэн билээ. Алт бол хүний биед маш хэрэгтэй, гэхдээ маш багаар. Хүмүүний буян заяаны хир хэмжээг алт дэнслэх тул илүүг эдэлж үл болно.

Хүмүүний бие цогцос дотор өөрийн хир хэмжээний алт оролцсон буй хэмээнэ. Мөн алт төдийгүй бусад үнэт ховор эрдэнэс мөнгө, зэс, очир алмаас зэрэг эрдэнийн чулуулаг ч хүний биед хумхийн тоосны чинээ хэм хэмжээгээрээ буй. Тэр нь газрын хэвлийд байх ижил төрлийн үнэт эрдэнэс баялагтай нарийн шижмээр холбогдох бөгөөд од эрхисээс эрхшээх эрчим, дэлхий ба одон гаригийн хооронд солбицохдоо хүмүүний эрдэнэт биеэр бас дамжина. Яагаад гэвэл тэр эрчимлэг долгион ижил чанартайгаа таталцах хамааралтай.

Монголын эртний шүлэг найргийг аялгуулах уламжлал орчин үеийн яруу найрагт бараг мартагдаж бүдгэрчээ. Гэвч олон улсын яруу найргийн наадам, уралдаанд оролцож явахад монгол шүлэг илүү их яруу сонсголонтой сонсогдож байгааг бусад орны шүлэгчид онцолж байхтай тааралддаг юм. Шүлэг унших уламжлалт ая дан өнөө хир бүдгэрэн үгүй болсон гэх боловч бас чиг их юмны шавхруу гэдэг шиг бага ч атугай эгшиг аялгуу байгаа нь өнөөгийн бидний сайных бус өвгө дээдсийн билиг эрдмийн ул мөр гэлтэй.
Монголчуудын үгийн увдисыг ая дан аялгуугаар улам эрчимжүүлж, шүлэг аялгууг найрсуулдаг уламжлал нь монгол яруу найргийн арга билгийн хосолмол шинжийг буй болгож байна. Монголынхоо яруу найргийн өвийг судалж танин мэдэх нь байгаль дэлхий доройтон сүйрч буй өнөөгийн ертөнцийн сүүдэртэй талд илүү тод гэрэл тусгах, хүн төрөлхтөний сэтгэл зүрхийг зөөллөхөд бидний оруулах эрхэм хувь нэмэр болж чадна хэмээн итгэмүй.

Жамцын Бадраагийн туурвилын сан хөмрөг дотор яруу найргийн орчуулгын бүтээл том байр суурь эзэлнэ. Түүний орчуулгын бүтээлийн томоохоноос дурдвал Орос хэлнээс “Евгений Онегин”, дуурь “Лусын дагина” дуурь, санскрит хэлнээс “Энэтхэг цэцэн үгс”, хинди хэлнээс Р.Таагүрийн “Өргөлийн дуулал”-ыг орчуулсан байна. Өнөөдөр бид Энэтхэгийн их соён гэгээрүүлэгч, яруу найрагч, гүн ухаантан Рабиндранаат Таагүрийн Нобелийн шагнал хүртсэн “Өргөлийн дуулал” хэмээх суут бүтээлийн монгол орчуулгын яруу найргийн өв санг эргэн ажиглахыг хүсч байна.

Каллиграфийг бүтээх цагийг голдуу өглөөний тунгалаг нартай, эсвэл хур бороотой гэгээлэг сайхан үеийг сонгоно. Бэхээ найруулах ус нь уулын булгийн тунгалаг ундрагаас авсан амьд ус байна. Цаасан дээр өглөөн нар тусах, хур борооны дусал сүрчих, агаарын тунгалаг, өвс ургамалын анхилуун үнэрийг бэхэндээ шингээж буйгаар бясалгана. Дүрслэх зүйлээ сэтгэлдээ төвлөрүүлэн бясалгаж, хамгийн гэгээн гэрэлтэй бодол санаа, шүлгийн бадгаа санаж, цаас, бэх, бийр би өөрөө нэгэн биед нэгдлээ хэмээн санаж каллиграфаа бүтээнэ. Каллиграф бол агшины урлаг тул, засах сайжруулах нэмэж ажиллах боломжгүй.

Бүх цаг үеэс сонгосон дэлхийн яруу найргийн дээж “Гурван зуун шүлэгт” антологи хэвлэгдэн уншигчдын гарт очлоо. Энэ антологийг эмхэтгэж сонголт хийсэн Соёлын гавьяат зүтгэлэн, яруу найраг Г.Мэнд-Ооёотой ярилцлаа.

-Та саяхан “Бүх цаг үеэс сонгосон дэлхийн яруу найргийн дээж ГУРВАН ЗУУН ШҮЛЭГТ” нэртэй антологи гаргасан байна? Ийм антологи хийхэд мэдээж нилээд их цаг хугацаа, хүч хөдөлмөр орох байх?
-Тиймээ. Би шүлэг зохиолд хорхойсч байх үеэсээ л өөрт сайхан санагдсан шүлгүүдийг тусгай дэвтэрт бичиж, түүнээ үе үе уншиж урам зориг авдаг байсан.

Цааш нь унших юм бол говийн толгод нэг өнгө бусдаас нөгөө өнгө будганд илбэ жилбэ мэт шилжин, цаг үргэлжид хувьсан өөрчлөгдөх хувилгаан чанартай гэж бичсэн байгаа. Үүний цаана бас үл үзэгдэх хий дүрст араншинтайг ч хэлсэн бий. Тэгэхээр энэ бол Ноён хутагтын нутгийг зурсан гэхээсээ илүү Гэгээнтэнийг бүтээж цогцлоосон говь нутгийн увдислаг хувилгаан шинжийг үзүүлж буй бичиглэл юм.

Хүний бүтээл хичнээн агуу хүчирхэг, бат бөхийг хийж чадах ч гэлээ, байгалийн хүчин зүйлийн өмнө өчүүхэн юм шүү гэдгийг Фукушимагийн атомын цахилгаан станцын дэлбэрэлт харуулсан юм. Одоо хүн төрөлхтөн, хөгжлийн хэт хурдандаа хэсэг зуур тоормос хийж өөрийн гээсэн үнэт зүйлсээ эргэн харах, өмнөх түүхэн сургамжуудаа дурсан санагалзах хэрэгтэй цаг иржээ. Ядон улс ч үүнийг сайн ойлгож буй ураан атомын цахилгаан станцуудаа ихэнхийг нь зогсоогоод байна. Герман улс атомаас татгалзчихлаа. Японы эрдэмтэд 2050 хэмээх томоохон төсөл дээр ажиллаж, хүн төрөлхтний эрчим хүчний нөөцийг газар доорх баялаг бус, нар сар, салхи гэх мэт шавхагдашгүй эх булгаас авах барилга байгууламжуудыг бариад эхэлчихжээ.

 Г.ОЮУНГЭРЭЛ (Өнөөдөр сонин)
Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Г.Мэнд-Ооёо өнөө жил уран бүтээлийн арвин олзтой яваа. Говийн догшин хутагт Дулдуйтын Данзанравжаагийн ертөнцийг нээн харуулсан “Гэгээнтэн” хэмээх романаа олны хүртээл болгосон нь утга зохиол шимтэн сонирхогчид, судлаач, шүүмжлэгчдийн дунд багагүй шуугиан тариад байна. Орон орны шилдэг найрагчдын бүтээлийг сорчлон авч олимпийн наадмын нээлтийн ёслолын үеэр тэнгэрээс хур болон буулгахад түүний шүлэг багтсан билээ. Япон улсад калиграфын үзэсгэлэнгээ гаргаж, шүлэг зохиолоо толилуулаад саяхан ирсэн тэрбээр Монголынхоо говиор бас аялаад амжжээ. Монголын зохиолч, яруу найрагчдын бүтээлийг дэлхийд сурталчлахад ихээхэн үүрэг гүйцэтгэж яваа яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёог “Бямбын ярилцлага”-ынхаа зочноор урилаа.

-Таныг саяхан Хамарын хийд, Хүслийн уул руу яваад ирсэн гэж дууллаа. Говийн догшин ноён хутагт Данзанравжаагийн тухай бичсэн “Гэгээнтэн” романы үйл явдал яг энэ нутаг усны дүрслэлээр эхэлдэг байх аа?
-Миний роман Хүслийн уулан дээрээс эхэлж байгаа л даа. Роман эхэлсэн тэр цэгт өглөө наран мандах үед очиж жаахан юм бодож суулаа.

Ц.ЭНХМАА (Өнөөдөр сонин)

Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёо Европын нэлээд хэдэн орноор аялаад иржээ. Түүнтэй ярилцлаа.

-Явснаас үг сонс гэдэг. Уран бүтээлчийн аяны богцыг задалбал сонин сайхан зөндөө биз дээ. Ямар ажлаар хаагуур яваад ирэв?
-Яруу найраг, уран зохиолын хэд хэдэн томоохон үйл явдлуудад оролцож Словак, Австри, Франц, Швейцариар аялаад ирлээ. Тухайлбал, Европын яруу найргийн Академийн урилгаар Словакийн алдарт яруу найрагч Жан Смерекийн яруу найргийн наадамд оролцлоо. Энэ наадам Словакийн Братислав, Транава, Скалиса хотуудад болсон. Мөн Европ дахинд нэрд гарсан гарамгай яруу найрагч Милан Рупус гуайд XXI зууны олон улсын яруу найргийн дээд шагнал гардуулах ёслолд оролцлоо. Би энэхүү шагнал олгох олон улсын хорооны гишүүний хувьд энэ ёслолд уригдсан. Манай дээд байгууллага болох Дэлхийн урлаг соёлын Академийн удирдлагуудын уулзалт Франц, Швейцарийн хил дээрх алдарт Женева нуурын хөвөөнд болсон. Дараа нь Швейцарийн хэд хэдэн хотоор уран бүтээлийн аялал хийсэн. Бас дэлхийн соёлын гайхамшигт хот Австрийн Венатай танилцлаа.